Onu neden gremeyiz? Kendi kendini nasl yaratmtr? Evrenin iinde midir, dnda m? Enerji midir, ruh mudur, yoksa evrendeki her eyden yansyan bir tr k mdr? Nasl olur da bize hem ah damarmzdan daha yakn ve ayn zamanda her yerde olabilir? Ortaya kan hibir cevap, hibir zaman evrensel bir kabul grmemi, ou kez birer antitezle rtlmeye allm. Bunlarn says o kadar kabark ki tmn bir araya getirebilmeye birka insan mrnn yeterli olacan sanmyorum.
Hatta -biraz abartyla- dnyadaki 6,5 milyar insandan her birinin zihninde farkl bir Tanr anlay olduunu bile sylemek mmkndr.
Tanr, ateizm denen inanszlk inancnn ortaya kna kadar tm insanlar iin vazgeilmez bir ihtiya olmu. Bu ihtiyac tatmin etmek iin felsefeye, bilimsel yollara ve tasavvufa bavuranlarn ou, Onun varln daha kuvvetli hissederken; dierleri Onu hissedememi ve yakn alarda ateizm denen bir inkr mekanizmas gelitirmiler. Bu kitap bir dinler tarihi kitab deil.
Bu sre insann ilk alarndan bu yana nasl bir evrim geirmi? Bu amalara yaklatm kitaba son noktay koyduumda hissettim. Yazlmas yl sren bu uzun Tanr yksnde, bize miras olarak braklan Tanr anlaylarnn bir tarihesini, bugnk Tanr anlaylarn, Allahn sfatlarnn daha baka hangi anlamlara gelebildiini anlatan bilimsel ve dinsel grleri ve baz radikal yaklamlar bulacaksnz.
Ayrca; Tanr, evren, insan, ruh, din, iman, erdem, bilin, akl gz, kalp gz ve ruh gz gibi kavramlar zerine yaplm derin ve adal yorumlar okuyacaksnz. Yazdklarmn tamamyla hemfikir olacan bildiim sadece bir kii var dnyada, o da benim.
Sr- lisann iyi niyeti glgelememesi dileimle GR nsanlarn hayal ettii veya dnd Tanr kavram ilk alardan gnmze kadar srekli olarak deimi, her devirde Tanry ifade eden yepyeni sfatlar ve tanmlar ortaya km. Allah kelimesinin bile artk her Mslmann zihninde ok farkl birer anlay artrd apak ortadadr. Zaten imdiye dek binlerce -belki de milyonlarca- kurgu dnlm, yazlm veya szle ifade edilmitir. Ancak bunlardan hibirinin tam olarak ilk alarn gereklerini yanstt kabul edilemez.
Yaznn balamasndan sonra gelen ilk peygamberlerin kitaplar gnmze kadar ulamad iin binlerce yl ncesinin koullarn tam olarak bilebilmemiz ve o dnemin kendine zg gereklerini ve inan sistemlerini tam olarak zihnimizde canlandrmamz olanakszdr.
Fakat eitli kalntlardan, fosillerden, sanat eserlerinden, tarihe ait kitabelerden ve kutsal kitaplardan elde ettiimiz bulgular nda, hayal gcmzn ve beyinsel dier yeteneklerimizin de yardmyla, ilk insanlarn ve.
Bu noktada, kitabn sonundaki Kronolojik Bir Derleme blmne gz atlmas yerinde olacaktr. Bu kanaatlerin olumasnda balca 5 faktr rol oynamtr: a- Kutsal kitaplarn retileri, b- Daha 20nci yzyln bana kadar dnyada saylar ok az olan okur-yazarlarn grleri, c- Mistik tecrbeler yaayan insanlarn etkileri, d- zellikle Galileodan sonra byk bir gelime gsteren bilimsel almalarn sonular, e- Bilgi, servet ve silahl kuvvet gibi byk gc ellerinde bulunduran egemen kesimlerin kendi inanlar ve karlar paralelindeki telkinleri.
Daha ak ifadeyle: Sadece Peygamberlerin vahiyleri deil, filozoflarn, mistiklerin, dnrlerin, yazarlarn, airlerin, ressamlarn, din adamlarnn, bilim adamlarnn ve iktidarlarn kanaatleri ile birlikte bu insanlarn gzlemleri, duygular, sezgileri, bulgular ve dayatmalar bugnk Tanr anlaylarna damgasn vurmutur diyebiliriz.
Dnya zerindeki topraklar zorla veya gnlle paylaan topluluklarn snrlar izerek kurduklar devletlerdeki bu snflar, inanla ilgili baz konularda tamamen hemfikir olabilirken, baz konularda da birbirlerine kar apayr dnceler retmiler.
Savalar ya dinsel ya ekonomik ya ideolojik ya da jeo-politik nedenler ne srlerek karlm. Daha birka yzyl ncesine kadar ise, eitli insan gruplarnn kavimlerin bazen oktanrl inanlar yznden, bazen. Bu savalarn bazlar gaflete dm veya g delisi olmu elitler tarafndan karlm. Fakat atmalarn ou kendi inanlarnn veya Tanr anlaylarnn yzde yz doru olduunu samimiyetle varsayan yneticiler tarafndan balatlm. Bunlarn nde gelen amac doru kabul ettikleri dinsel inanlarn yaymak olmu.
Bu dinler, tarihsel srete kendi mensuplar tarafndan birbirinden farkl ekillerde yorumlanm ve bu yzden ok sayda ana mezhep, alt mezhep ve tarikat ortaya km. Onca farklln ortaya kmasndaki tek sebep elbette farkl grlerin varl deildi. Kutsal kitaplarn yazld branice, Eski Yunanca, Sryanice, Ltince ve Arapa dillerinin yzyllar boyu evrimleerek deiimi, kltrlerin kendi i dinamiklerinin farkllamas, dnya kltrleri arasndaki iletiim kopukluu, toplum psikolojisi, radikalizm ve egoizm gibi nedenler dier etken faktrlerden bazlardr.
Ve ok nemli bir sebep daha vard -ki bu kitabn yazlma nedenlerinden biridir: Tanrnn Kozmik Pln iinde insan denen varln neminin ve grevinin tam anlamyla anlalmam olmas Oysa, lh Hkmlerin yanl anlalmamas ve daha doru yorumlanmas iin, lh Zeknn, lh limin, lh Gn ve lh Plnn, akln ve hayal gcnn elverdii limitler zorlanarak, herhangi bir ekince duyulmadan ve inilebildii kadar derinlere inilerek irdelenmesi, analiz-sentez edilmesi, hissedilmesi ve ksacas salkl bir tankla ykseltilmesi gerekirdi.
Tanrnn sfatlarn ezbere sayp gemek, Onun zelliklerini anlamak ve tanmak iin yeterli deildir. Tarih boyunca dnyadaki her toplumda stn zihinsel ve ruhsal yeteneklerle donanm, hayal gc yksek ve sezgileri gl insanlar km. Bu yeteneklerini daha da gelitirip kullananlar yksek ilim ve hret sahibi olmular. Sahip olduklar bilgi, tecrbe ve sezilerini dierleri ile paylamak, mevcut anlay daha da gelitirmek ve daha doru bir yol bulmak isteiyle bu limler -kendi alarndaki koullarn el verdii lde- dier insanlar da aydnlatmaya aba gstermiler ve ayn zamanda onlardan feyiz almay bilmiler.
Fakat grleri kar tezlerin engellerine taklnca kyasya bir fikir mcadelesine girimiler. Birok deerli eserin ortaya k nedenlerinden biri de budur. Kutsal Kitaplarn yorumlanmasnda ve Tanr kavramnn o alarn anlay dzeyine uygun bir slpla izah edilmesinde bu insanlarn emei ve katks olduka fazladr. Bunlarn bir ksm yukarda belirtilen egemen sekinlerin arasndan km. Bazlar ise ar hrs ve kin duygularna kaplarak art niyetli ve ykc almalar yapmtr.
Onlar da niyetlerine gre ayrp deerlendirmek gerekir. Tanry anlamaya alrken, gnmzde yaayan rnekleri de olan bu insanlarn yazdklar eserlerden, bulduklar somut kantlardan, rettikleri dnce ve felsefelerden, yaadklar tecrbelerden, ulatklar farkndalk dzeyinden yararlanmadan ve iledikleri hatalardan ders almakszn salkl bir sonuca ulamamz mmkn olamayabilir.
O bakmdan, yeterli bilgi ve ipucu salayan bu kl aratrmann ortaya kard sonular. Hatta, bir maymun -mr yetseymiPortekizden Vietnama kadar aa tepelerinde yolculuk yapabilirmi Bu ifadeler abartl olabilir. Fakat bilinen gerek u ki, bu gezegen, zerinde az sayda insan yaad devirlerde bugnknden daha yeildi, daha temizdi, daha doald ve belki daha mutlu canllarla doluydu.
Karada yaayan dier btn canllar gibi ilk insanlar -byk bir olaslkla- ormanlarda, snabildikleri aa kavuklarnda ve maaralarda yaamaktaydlar. Henz ate yakmay kefedemedikleri iin doada bolca bulunan meyvelerle ve i sebzelerle besleniyorlar ve -maara resimlerinden rendiimize gre- hayvanlar da avlayarak etobur bir diyet uyguluyorlard. Yorucu bir av seansndan sonra, akam yemeinde mideye afiyetle indirdikleri etleri ve bitkileri hazmetmek iin belki de otlarn ve yapraklarn stne srtst yatarak gkyzndeki Ay, yldzlar ve gelip geen bulutlar izliyorlard.
O insanlarn akllarndan geenleri bilebilmek ne kadar yararl ve ilgin olurdu! Kendilerine pek de uzak olmadn zannettikleri ve ulaamadklar esrarengiz gkkubbenin sr dolu manzarasn hayretler iinde izlerken Gnei, Ay, atmosfere giren gktalarn ve kuyruklu yldzlar acaba nasl alglamlard?
Ya da hi merak etmiler miydi? Bu meraklarnn var olduunu talara kazdklar veya boyadklar resimlerinden anlyoruz. Bir yandan yeryzndeki yaama mcadelesini srdrrken, te yandan gkyzn daha iyi anlamak iin zihinsel bir mcadele verdikleri kolaylkla anlalyor. Birbirlerine sorduklar sorular ve gelitirdikleri aklamalar nesilden nesile aktarldka derinlemi ve sonunda gkleri ve yeri yaratan bir gcn varln dnmeye ve hissetmeye balamlar.
Belki de yaratllarnda var olduu iin bu sonuca kanlmaz olarak ulamlar. Son zamanlara kadar bilim dnyasnda ilk insanlarn monoteist tektanrc deil, politeist oktanrc olduklar gr basknd. Bu yaklamn bilim dnyasnda deimeye balamas, dindar bir sosyolog olan Wilhelm Schmidtin ylnda Tanr Anlaynn Orijini adl kitabn yaymlamasndan sonra hz kazanm.
Ayrca, dinleri aratran birok gvenilir tarihi ve din sosyolou da Tanr inancnn insanolunun ortaya kyla ayn zamanda doduunu kabul etmiler. Konuya deiik aklamalar getirmeye alan etnolojik, antropolojik ve sosyolojik almalar sonucunda ise farkl dnceler retilmi.
Kimine gre; ilk insanlarn ilk inanc en etkin gksel varlk olan Gnee tapmakla balam; kimileri nce her eye can veren topraa tanr denildiini bir tez olarak ortaya koyarken, kimileri de Ay, rzgr, bitki, hayvan, da vs.
Bu inancn Afrika ve Avustralyadaki baz kabilelerde hl yaamakta olduunu gryoruz. Nesiller gelip getike gk tanrs iyice yceltilmi, gkyznn de tesine gnderilmi, maaralardaki efiglerden silinmi ve hatta kelimelerle anlatlamazl kabul edilmi. Gitgide ykselen, gnlk yaamdan uzaklaan ve zerinde fazla dnlmesi bile gnah saylan gk tanrs yznden insanlar zamanla bir inan boluu iine dmler.
Bu boluk iinde yaamay anlamsz bulan sonraki kuaklar, ulalamayan gk tanrs yerine daha somut ve kendilerine daha. Bylece oktanrclk domu. Yzlerce bitki ve hayvan trn, rzgr, imei ve gkteki gne, ay ve yldzlar ayr ayr gleri olan birer tanr olarak kabul edilmiler.
Fakat, zamanla bu retileri unutan ve kendi yapt eyleri ilah olarak grmeye balayan ademoullar irke dalmaya balamt Tanrya ortak komutu. Tektanrl inan sisteminden oktanrl inanlara geildikten sonra tanrlarn saylar gittike oalm ve doadaki gl ve anlalmaz her eye birer tanr etiketi taklmaya balanm. Bunlarn kayna tkenince, bu kez de idareciler ve krallar birer kutsal varlk olarak grlmler.
Tarihin bu dnemini iyi anlamak iin Smerlilerin inancna ve kltrne bakmak gerekmektedir. Yeryznde ve gkyznde grlen, bilinen her varln bir tanrs vard. Tanrlarn ou insan grnmnde; fakat insanst gleri olan lmsz varlklard. Bu aileler bir batanr altnda toplanmlard.
Tanrlar sever, kskanr, kavga eder, zlr, sevinir, ktlk yapar ve hastalanabilirlerdi. Bunlardan hava, su, yer ve gk tanrlar yaratc; dierleri ynetici veya koruyucu idiler. Her ehrin bir koruyucu tanrs vard. Onun gc, ehrinin iyi veya fena olmasna gre deiirdi. Bu, ehir tanrlar evrenin ynetimini aralarnda blmlerdi. Smerlilerde 1. Bilgelik ve su tanrs Enki: nsanlarn ve sihirbazlarn koruyucusuydu. Vens yldzn simgeleyen tanra nanna: klarn ve savalarn koruyucusuydu.
Tanrlarn babas olan hava tanrs Enlil yaratc idi ve ol deyince istedii ey oluverirdi. Enlilin annesi; su ve deniz tanras Nammu idi. Nammu evreni kaplayan usuz bucaksz bir sudan byk bir da karmt.
Olu Enlil bu da ikiye ayrm ve bunun st gk, alt yer olmutu. Sonra, Enlil ve Enki yeryzn bitkilerle, hayvanlarla ve dier tanrlarla donatmlard. Enki yumuak kilden bir ekil yapm ve annesi Nammuya yle seslenmiti: Ey annem! Adn verecein yaratk oldu, Onun zerine tanrlarn grntsn koy,. Dipsiz suyun amurunu kartr, Kol ve bacaklar meydana getir.
Ey annem! Yeni doan eyin kaderini syle! Smerde tanrlarn aileleri ve evleri vard. Ayrca, Dilmun adnda saf, temiz ve parlak tanrlarn yaad bir de lke mevcuttu. Burada hastalk ve lm yoktu. Balangta su da yoktu. Gne tanrs oray tatl su ile doldurdu. Bylece Dilmun, meyve baheleri, ayrlar ve tarlalar ile tanrlarn bahesi oldu.
Bu bahede yer tanras 8 bitki yetitirdi. Enki bunlarn meyvelerinden tatt ve ar hastaland. Tanra, Enkinin 8 bitki yznden hastalanan 8 organ iin birer tanr yaratt. Hasta olan organlarndan biri kaburgasyd. Kaburgay iyiletiren tanrnn ad Ninti idi. Bu kelimede Nin hanm, ti ise kaburga anlamna gelmektedir. Tinin bir anlam da hayattr. Bu hikyenin benzeri Tevratta da vardr. Smerlilerde ller, Kur adnda karanlk ve dn olmayan bir yeralt dnyasna gidiyorlard ve tekrar dirilmiyorlard.
Ancak zaman zaman onlarn glgeleri yeryzne kabiliyor ve insanlara rahatszlk verebiliyordu. Bunu nlemek iin llerin arkasndan fazla alamamak ve hediyeler datmak gerekiyordu. Smerli inancna gre; ryalar tanr bildirisi idi ve byk yaplarn, mabetlerin ve saraylarn nasl yaplaca onlara ryada retiliyordu.
Yaplan bu mabetlere rahibeler tanrnn gelini olarak eyizleriyle girerlerdi. Benzer davranlarn bugn hl srdrldn gryoruz. Smerlilerde 7 says ok nemliydi. Kilden yaplm tabletlerde, 7 gn geti, 7 da ald, 7 k, 7 aa, 7 kap gibi ifadelere ok rastlanr. Smer mekteplerinde 6 gn alma, 7. Musevlikteki tatil gn abat ile rten bir inan! Smerlilerin yazdklar kitabelerde, kendilerinin tanrlar tarafndan seilmi stn bir halk olduklarna inandklar kaytl. Bu inancn Musev geleneklere de gemi olduu grlmektedir.
Yzyllar getike, Smerlilerin tanr says gittike azalm, e kadar inmiti. Smerlilerin yazl belgeleri, onlarn stn bir hayal gcne, sosyal dzene, dinsel inanlara ve evrende olup bitenlere kar byk bir hassasiyete sahip olduklarn kantlamaktadr. Gelitirdikleri din inan oktanrl bir anlaya sahipti. Zaten, ileride Antik Yunanllarn ve Hristiyan piskoposlarn kopyalayaca ezoterik retileri oluturmu; sis, Osiris, Hors lemesiyle kendini ifa eden bir Tanr anlay da benimsemilerdi.
Oturmu ve kurumsallam bir dini yrten ruhban snf da ok gl ve etkindi. Fakat buna ramen, tektanrl bir din inancna -ksa sreli de olsa- geii engelleyemediler. Gnmzden 3. Amonofis veya dier ismiyle Akenaton tanrnn olu , sadece gne tanrs Atonun varlna inand ve bu inanc halk arasnda da yaymaya balad. Atonun btn glerinin kendisinde var olduunu ve kendisine kar kmann tanrya kar kmak anlamna geleceini iddia etti.
Kendisini gne tanrsyla zdeletiren resimler ve heykeller yaptrp, inancn sistemletirme ve gelecek nesillere aktarma siyasetini izledi. Ne var ki: Yzyllardr kurumsallam, kltrn ve gnlk yaamn bir paras olmu oktanrl sisteme inanm olan Msrllara, kraln tek tanrl inanc ok ters gelmeye balad. Sonuta, Ekenaton -byk bir olaslkla- ldrld. Yayd yeni dinin izleri, ortada bir kant kalmasn diye ya yaklp ykld veya ok gizli yerlere sakland. Yok edilemeyen ve Akenaton zamannda yazld sanlan bir iirde, Aton yle vlr: Bizlere grnmeyen mucizelerin var.
Ein benzerin yoktur, yce Tanr! Tek Tanr! Yapayalnzken yarattn dnyay, bildiin gibi. Cenneti getirip armaan ettin bize, Yarattklarn herkes grsn diye Yaayan gnesin, tek bana yarattn, Ykseldin, aydnlattn ky kenti, Yollar, tarlalar, rmaklar a bodun Ayaz bizim yaz bizim, Ein benzerin yoktur yce Tanr! Zaten yaplan yeni kazlar, bulunan yeni tapnak ve mezarlar sayesinde, Msrllarn inan sistematiine ait geni bilgiler, bulunan yeni kantlar paralelinde hl yenilenmekte ve srekli revize edilmektedir.
Ayrca Antik Roma tanrlar iin de baka kaynaklara bavurulmas nerilir. Aton ve Piramit kelimelerinin kken olarak, Asyadan dnyaya at srtnda yaylan Munun torunlar olan Trk boyunun konutuu n-Trke olduunu yazan Prof. Haluk Berkmen, ortaya kard ilgin gerekleri yle anlatr: O devirde Tek heceli bir dil olan n-Trke, kk szcklere baz taklarn eklenmesiyle son-eklemeli, bitiken bir dil halinde gelimitir.
Batya g sonucunda, Baltk blgelerine. Vikinglerin Thor ve Odin isimli iki nemli tanrlar vard. Her iki isim de n-Trk isimlerdir. Ayrca, Tur ile dur da birbiriyle ilikili szcklerdir. Tur sznde duran, var olan kavram gizlidir. Franszcada tour kale, kule demektir ki, varl belirgin yksek yap anlamn tar. Yunan dilindeki -os taks n-Trke -uz kkenli olup Almancaya ist, Franszcaya est ve ngilizceye is olarak gemitir.
Toro boa sz de Taurosdan gelir ki bu da Tur-uz biz ynetici ve gl Tur halkyz sznden tremitir. Bu isim Turana szcklerinin birleiminden olumutur. Aslen tanra ad olan Tur, sava Vikinglerde tanr Thor eklinde cinsiyet deitirmitir. Tur ile Han szlerinin bitimesinden Turhan ve Tarhan ynetici unvanlar tremitir. Nitekim Etrsklerin yaad talyada Tarkinia Tarkan lkesi hl vardr. At kk sz ok eski bir n-Trk szcktr.
Bu bakmdan ecdat anlamna gelen ata sz, at sz ile bu derece yakndr. Latince atavus erkek ata ve atavia dii ata ayn kk szckten trer. Franszca at arabaya balamak ilemine ateler ve at koumlarnn yapld yere atelier denir. Bizdeki atlye. Yunan mitolojisinde Atlas, dnyay srtnda tayan kii idi.
Nitekim eski bir ynetici unvan olan Ataman da sorumlu kii demektir. At stnde sava yapan bu n-Trklerden gelen bir dier szck de Atlos sava ve bu sava yapan gen erkek Atlet hlen gnmzde sporcu insan anlamnda olup atletizm de eitli spor dallarnn tmne verilen isimdir. Eski Msr tanrlarndan biri de Aton idi. Bu isim AT-ON eklinde iki kk szckten olumutur.
Asl Ata-On var olan ata iken, zamanla iki nlden a dp Aton olmutur. On aslnda kozmos, evren, tm var olan anlamlarn tar. Tm varln nedeni olan gne ile ON sz ilikilidir. Gne hem aydnlatan ve stan gk varl olarak hayatn kayna olarak grlmtr. Mu kltrnden treyen bu gr gnei kutsal sayan tm kltrlere yansmtr. Gne tanrnn ad eski Msrda Aton ve gne tanrasnn ad da Amon idi.
Bat dillerindeki mama sz de ayn kkten trer. Bugn bile kullandmz dua szc amin veya branice amen aslnda ama-on sznden trer. Ra sz Smer kaynakl olup Dingir tanr sznn yazlndaki en sondaki nsz R damgasnn bir daire eklinde ifade ediliinden gelir. Bu daire ile O sesinin ve gnein yuvarlak grntsnn ilikili olduu apak ortadadr. Ra erkek gne tanr iken Amon dii gne tanr olduundan Amon-Ra cinsiyetsiz hem erkek hem dii veya ne erkek ne dii gne tanry ifade eder.
Trklerin Gk Tengri kavram da ayn gr ierir. Zaten Trke. Tengri sz ile Smerce Dingir sz sadece Tden Dye bir dnm iermekte olup ayn kavram ifade eder. Tm bu bilgileri bilen ve aktaran eski Msr bilgeleri gizli hermetik retiyi sadece uyarlanm inisiye kiilere aktarmakta idiler. Hermes ad ile Amon-Ra ayn yaklam ierirler. Burada evlilikten doan bir ocuk deil, iki kavramn birleiminden sz ediyorum. Aynen uzak dou felsefesindeki birleik Yin-Yang gibi. Bunun gibi bilgiler Hermes retisinde gizli bilgi, yasak bilgi olarak aktarlmtr.
Hermes adnn yazlnda HRM sessiz harfleri bulunmakta ve u szlere kaynaklk etmektedir. Demek ki eskiden ehram piramitler ayn zamanda gizli bilgilerin verildii yerdi ve halka yasaklanmlard. Bu bakmdan firavunlarn da mezar olarak kullanlmlardr. Bundan sonra, M.. Milattan nce yl ile yl arasndaki yla Uluslarn Eksen a Axial Age denir.
Bu ada, dnyann meden toplumlar gelien ekonomik ve sosyal yaplarna uygun olan ideolojiler ve felsefeler gelitirmiler ve birok Tanr anlaynn omurgasn o ada oluturmular. Bunlarn ilki Rig Vedadr ve birtakm ilhilerden, tren ve lenlerden bahseder. Sonuncusu ise, Upaniaddr ve Hindu Tanr anlayn, mistik retilerini ve ibadet ekillerini kapsar. Hinduizm sadece Vedalarla gelimez. Hint Kltrnn yaratt masal ve destanlarn bu dine byk katks olur. Bunlarn da en popler olan Mahabharatadr.
Bu epik ykde, tanr Krina ile cengaver Aryunann diyalou gzel bir dille, iirsel ifadelerle ve bir sava senaryosu iinde anlatlr. Hinduizmin tanrs Brahmandr. Brahman her eydir, her ey Brahmandr. O, eriilmez ve anlalmazdr. Brahmann ruha brnm hli Atmandr. Evren srekli deiir ve bu deiiklii Atmann gc olan Karma hareket enerjisi gerekletirir. Dinamik evrendeki tm doum-lm, bereket-ktlk, gzellik-irkinlik ve hayr-er olaylar ivann iidir.
En ok hoa giden kl ise Natarajadr Danslar Kral. O, evrendeki dinamik dans en iyi yapandr. Vinu ise daha sevimli bir karakterdir. Kendini bazen Krina olarak gsterir. Her ey varln onun. Ebed ve ezeldir. Boluklar onunla doludur. Ayn zamanda insann yorulmaz ruhudur. Her ey ona doru akar. Bunca ac ve kederin asl sebebi, kinatn deikenliini anlamamaktan doan zorluklar ve engellerdir. Deiim srekli olduu iin anlk grntlere Maya smsk sarlmamz Trina duraan bir hlde kalmamza neden olur.
Ve dnyay o hliyle yanl tanmaya balarz. Bu, cehalettir Avidya. Cehalet yznden, akc olan gerekleri statik olarak alglar ve paralara ayrarak kategorize ederiz. Bylece fsit bir daire iine hapsolur ve kendi izaf gereklerimizle kavram dourur, kavram ldrrz Samsara. Bu bir sebep-sonu zinciri hlinde kaderimiz olarak Karma srer gider.
Aclarn nedeni budur. Ac ve kederden, Samsaradan ve Karmadan kurtularak sonsuz bir zgrle kavumak Nirvana mmkndr. Bylece akln tesinde bir ruhsal bilince eriilebilir ve Budalk makamna ykselinebilir. Nirvanaya kavumann 8 yolu vardr; doruyu grmek, doruyu bilmek, doru sz sylemek, doru i yapmak, doru almak, doru yaamak, doru meditasyon ibadet ve doru mistik tecrbe. Yaam: nsanlar srekli bir deiime ve evrime tbi tutan ve kesintisiz sregelen zihinsel ve fiziksel gelimelerin kayna-.
Ben, dnk ben deilim. Ben buyum ya da uyum diyemem. Deimeyen hibir beden ve hibir ruh yoktur. Organize kinattaki her ey doar, byr, deiir ve rr. Konfys Kung Fu-tze felsefesini sevgi, adalet, bilgi ve ahlk kurallar zerine kurmu ve hmanizmin temellerini atmt.
Kendine yaplmasn istemediin eyi, bakalarna yapma zdeyii ile nldr. Konfys pratik yaama nem verir ve kinat kimin yaratt konusu ile fazla ilgilenmez.
Aile yapsnn ahlk kurallar kesinkes belirlenmeden ve uygulanmadan lkede kargaa ve ahlkszln bitmeyeceini retir. Aileler mkemmel olunca Halkn sesi Hakkn sesi olacaktr der. O zaman, ahlkl ailelerden kan hkmdarlar da adil ve drst olur. Bunlar ok bilgili ve ahlkl olursa, iyi ailelerden olumu lkeler kanunsuz da ynetilebilir.
Budizm ine girinceye kadar, Konfynizm rasyonel bir din hline oktan getirilmiti. Fakat bir baka mezhep olarak da Taoizm geliiyordu. Lao-tzenin M.. Doutan bilgili olduu iddia edilen Lao-tze, akl ve insan n plna karan Konfysn yolundan ayrlarak ruhsal tecrbeler, i gdler, duygular ve maddetesi ile i ie bir felsefe gelitirdi. Bunu yaparken doann zn ve yolunu Tao rehber semi ve bu yol maddetesinin klavuzu olmutu.
Tao; anlalmas olanaksz Tanrnn evreni yaratrken izledii dinamik yoldu. Bir u-. Dinlenebilmek iin ok yorulmak gerekir. Dolmak iin iyice boalmak gerekir. Hastalklarn nedeni, bu zelliin ortaya kna ve ileyiine engel olan eylerdir. Grld gibi, Uzakdou dinlerinin tmnde ortak pek ok zellik vard.
Hepsi, kinatn srekli deitiini ve iindeki her eyin birbiri ile iliki iinde olduunu retiyordu. Evrendeki tm ekiller ve cisimler ayn Btnden gelen paralard. Dnyann bir yznde kanat rpan bir kelebek, dier yznde bir frtnaya neden olabilir Butterfly Effect denmektedir. Bu filozoflar, o devirde baskn olan tm Tanr anlaylarn ekinmeden sorgulamlar ve tresel inanlardan ok farkl felsefeler oluturmular. Geleneksel inan; Hz. Bu inanlarn, ta Smerlilerden beri sregelmi leme tanr anlaylarnn devam olduunu kavrayan ve ekinmeden sorgulayan dnrlerden biri olan ve Antik Yunan felsefesini, matematik ve fen bilimlerini kuran kiinin Miletli Thales ?
Thales, doann ana maddesinin su olduunu savunmu ve suyun yakndan incelenmesi hlinde her eyin kkenine inileceine inanm. Hatta bir gece su dolu bir kuyudan yansyan yldzlarn grntsn incelerken kuyuya dt ve tesadfen oradan geen birisi tarafndan kurtarlm olduu kaytldr. Mknatslarda ruh bir g olduuna inanan ve dnyay su dolu bir okyanusun zerinde yzen byk bir disk hlinde hayal eden Thalesin grleri, yeni evren modellerinin izilmesinde de ilham kayna olmutur.
Thalesin hemehrisi Anaximenes ? Bu su deil, havadr. Ruh denilen ey de havadr ve her eyi birbirine balayan gtr. Hava hareketsiz olunca hissedilmez ve grlmez; fakat her eyin iinde farkl younlukta bulunur. Biraz hareket edince younlar, atee dnr ve gzle grlr.
Biraz daha youn-. Su younlanca topraa dnr ve nihayet toprak da ok younlanca kayalar ve dalar meydana getirir. Xenophanes ise, daha inandrc bir gr sergilemi. Evrenin bu ekli ve sistemi kazanmas iin bir Yapcs olmas gerektiini ve bunun her yerde hazr ve nazr olduunu; fakat yarattklarnn dnda bulunduunu sylemi. Parmenides yle dnm: Dnyadaki deimeler, duyumlarmzn bizi aldatmasndan kaynaklanmaktadr. Deiiklik bir kuruntudur. Akln kuruntusundan dolay, aslnda deimeyen evren insanlara bir tr ikilik olarak grnmektedir: Gece-gndz, scak-souk gibi Yokluk diye bir ey yoktur.
Gerek olan varlktr. Varlk tektir. Yeni tezler olutuka, kart tezler ve sentezler olumu. Bir dnrn fikirlerini bir baka dnr gelitirmi ve farkl dnceler retmi. Bir rmaa iki kez girilemez szyle nl Efesli Herakleitos ? Her ey zdd ile vardr. Bak: Yin ve Yang. Bir eyden birok ey ve her ey olumutur ve btn bunlar birbirine bal eylerdir.
Tm deiimler ve gelimeler bu kartlarn birlii ve ayrl sayesinde meydana gelmektedir. Varlk ve yokluk ayn eylerdir. Sava Polemus bir tr tartmaclktr ve yeni oluumlarn ortaya kmasn salamaktadr. Evren srekli bir deiim iindedir.
Hibir ey olduu yerde durmaz. Ayn rmaa iki kez girilmez; nk ikincisinde hem rman suyu deimitir, hem de giren kii. Madde, bilin ve ruh tek bir varln farkl yansmalardr ve her ey bunlardan olumutur. Bunlar da deiir; fakat bu deiim bir dzene ve manta bamldr. Deimeyen tek ey bu doa mantdr Logos. Bilin, ruhun kendi varlnn farkna varmas iin vardr.
Bu sonsuz ve tek olan Varlk, sonsuz bir okluun kaynadr. Daha sonra Protagoras ? Doru ve yanl, her bireyin kendisinin oluturduu kavramlardr. Gerein kayna insandr. Gerei kii nasl anlyorsa, gerek odur. Tanrlara saygm var; fakat varlklar ya da yokluklar hakknda bir ey sylemek mmkn deildir. Bana doru ve yanl reten bu sestir. Bir ey biliyorsam, o da hibir ey bilmediimdir. Doada her ey deimektedir. Bu deiiklik yaratklarn hayrnadr ve bir olgunlama srecidir. Ama deimeyen bir ey vardr: O; her eyi yapan ve deiik ekillere giren bir kalp gibidir.
Plton: Fikirler lemi adn verdii eyden sz ederken Ruhsal lemi anlatm. Bilgilerimizi bu lem sayesinde elde ettiimizi ve ruhun domadan nce mkemmel bilgi kayna ile tantn sylemi.
Yani, insanlar bir ey yaratmyor, sadece daha nceden yaratlanlar kefediyorlar. Plton, doduumuzda iimizdeki ruhun birdenbire uyandn ve zihnimizdeki yanl fikir ve ekillerden rahatsz olduu iin hep geldii yere kamaya altn varsaym.
Democritus ruhsal evrene ve doal glere inanmam ve tamamen madde zerine yorumlar yaparak, materyalist bir felsefe oluturmu. Ruhun bile ok zel, yuvarlak ve dzgn yzeyli atomlardan yapldn ve kii ldkten sonra, ruhunu yapan atomlarn evreye dalarak yeni ruhlar dourduunu iddia etmi.
Bylece ruhun lmszln de kabullenmemi ve beyin lnce bilinle beraber ruhun da ldn varsaym. Democritusun kurduu atom teorisi, 2 bin ksur yl sonra bilimsel olarak ispat edilmitir. Tabiat yakndan inceleyen ilk biyolog olarak bilinir. Bilgi birikimlerini harmanlayarak ve be duyusunu ok iyi kullanarak yepyeni dnceler oluturmu. Bugn hl kullanlan birok bilimsel terminolojiyi bulmu: Evren mkemmele varmak iin deierek akmak zorundadr. Oysa Tanr zaten mkemmeldir ve deiime ihtiyac yoktur.
Madde lml, Tanr lmszdr. Ruhtaki bilgi doutan gelen bir yansma deil, yaadka kazanlan bilgi ve imajlarn yansmasdr. Her eyi bu akl sayesinde snflandrr, organize eder ve isimlendiririz.
Her ey iki eyden olumutur: Madde ve ekil. Madde potansiyel varlktr; ekil ise onun grntsdr. Madde baka bir ekle dnme gdsn tar. Doadaki her deiim bu potansiyel gdnn farkl bir kla brnmesi olaydr.
Her olayn bir sebebi ve amac vardr. Yani yamur bitkilerin yeermesi amacyla yaar; yamur yad iin bitkiler yeerir, deil. Mutlu insan: Zevk, elence ve estetik sahibi, erdemli, adil ve dnen insandr.
Bunlardan biri olmaynca tam mutluluk olamaz. Kadnlar yarm insandr. Baba maddeyi verir, kadn ekli dourur. Aristo, dncenin nasl olutuu zerinde de ok kafa yormu ve bu nedenle mantk biliminin kurucusu saylmtr.
Milattan nce 5inci yzyl, Antik Yunan felsefesinin en nemli devridir. Bu yzylda Gorgias, Antiphon, Hippias, Alkidamas, Lykophron, Kallikles, Prodikos, Kritias ve Simonides gibi bilgici dnrler yetimi ve bunlar bugnk Bat felsefesinin temelini oluturan fikirler retmiler.
Bu kaynaklara dayanlarak yazlan tarihlerin bazlar birbirleriyle elimektedir. Zaten tarih; gemiteki olaylarn tam bir hikyesi deil, tarihilerin bize anlattklardr. O nedenle, Musevliin ortaya kn aratrmaya, ok gerilerden deil, 4 bin yl ncesinden balamak daha salkl olacaktr. Bu tarih yaklak olarak Hz. Hal ini mengindikasikan bahwa bagi sebagian investor di Indonesia dividen memiliki kandungan informasi information content , yaitu dividen dianggap sebagai sinyal yang mengindikasikan mengenai prospek perusahaan pada masa mendatang.
Sinyal ini bisa direspon, baik secara positif maupun secara negatif. Artinya, investor menilai perubahan dividen sebagai tanda ramalan laba oleh manajemen.
Kenaikan dividen juga mengindikasikan keyakinan manajemen perusahaan mengenai kinerja perusahaan. Perubahan dividen menurun dibawah kenaikan normal akan diyakini investor sebagai suatu sinyal bahwa perusahaan mengalami masa sulit pada waktu mendatang. Selain itu, pembagian dividen dapat mengurangi asimetri informasi antara manajer dengan investor, sehingga investor akan bereaksi terhadap pembayaran dividen tinggi dan rendah.
Namun, sinyal dividen tinggi dan rendah dapat juga memberikan implikasi yang sebaliknya bagi investor. Bagi sebagian investor, dividen tinggi justru mengindikasikan bahwa perusahaan akan memiliki laba yang buruk pada masa mendatang dan sebaliknya ketika perusahaan membayar dividen rendah dan menahan labanya, dari sisi investor hal tersebut justru mengindikasikan bahwa perusahaan akan memiliki prospek laba pada masa mendatang.
Adanya perbedaan reaksi postif dan negatif bagi investor terhadap pembayaran dividen menunjukkan bahwa information content dari sinyal dividen masih menimbulkan berbagai pertentangan. Dividen seharusnya mampu menjadi sebuah sinyal yang mampu menyiratkan informasi tertentu pada pasar, karena perusahaan yang membayar dividen tinggi tentu memiliki kemampuan profitabilitas dan cash flow yang berbeda dibandingkan perusahaan yang hanya mampu membayar dividen rendah.
Namun, pembayaran dividen tinggi maupun rendah tidak selamanya memberikan reaksi bagi para investor. Sebagian investor ternyata tidak memberikan reaksi atas pembayaran dividen, baik dividen tinggi maupun dividen rendah. Hal ini dibuktikan oleh penelitian dan Sundari, et al.
Para investor yang tidak memberikan respon terhadap pembayaran dividen disebabkan karena hal-hal berikut. Perilaku investor cenderung menganut dividend irrelevance theory, yaitu menganggap bahwa kebijakan dividen tidak membawa dampak bagi nilai perusahaan.
Jadi, peningkatan atau penurunan dividen oleh perusahaan tidak memiliki kandungan informasi apapun. Pengumuman dividen tidak mengandung muatan informasi. Investor nampaknya tidak menggunakan informasi pengumuman dividen. Dalam menilai kondisi kinerja dan prospek perusahaan, investor cenderung menggunakan informasi-informasi yang berasal dari luar kandungan informasi dividen, seperti ukuran perusahaan, pertumbuhan ekonomi, laporan keuangan dan lain-lain.
Investor melihat prospek perusahaan berdasarkan pada alternatif lain pembayaran dividen, seperti saham bonus. Investor menganggap bahwa saham bonus ternyata memiliki kandungan informasi ke pasar.
Hal ini juga didukung oleh penelitian Sundari, et al. Hal ini mengindikasikan bahwa sebagian investor menggunakan pengumuman saham bonus untuk menilai prospek perusahaan daripada pengumuman dividen, sehingga aksi korporasi dianggap lebih memiliki muatan informasi dibandingkan dividen.
Timbulnya ketidakrelevanan tersebut menunjukkan bahwa dividen yang dibagikan perusahaan untuk memberikan sinyal dan mengurangi masalah keagenan kepada pihak luar ternyata tidak membawa dampak apapun bagi investor.
Bagi sebagian investor yang tidak memberikan reaksi terhadap kenaikan maupun penurunan dividen, hal tersebut mengindikasikan bahwa dividend signaling hypotesis di Indonesia ternyata tidak sepenuhnya terbukti. Berdasarkan ketidakrelevanan dividend signaling hypotesis di Indonesia, maka implikasi sinyal dividen masih tetap menjadi kontroversi. Dividen yang digunakan perusahaan untuk memberikan sinyal kepada pihak luar seharusnya mampu memiliki kandungan informasi yang bermanfaat bagi investor untuk melakukan analisis dan mengambil keputusan investasi.
Hal ini dikarenakan perusahaan membayarkan dividen untuk mengurangi adanya masalah-masalah asimetri yang terjadi antara manajer dengan pihak luar. Artinya, pembayaran dividen memang ditujukan untuk mengurangi masalah asimetri informasi tersebut. Pada kenyataanya, dividen digunakan perusahaan untuk mengurangi masalah tersebut, sehingga dividen seharusnya dapat memberikan sinyal kepada pihak luar.
Selain itu, perusahaan yang mampu membayar dividen secara stabil dan dalam persentase yang cukup tinggi, dapat mengindikasikan bahwa perusahaan tersebut memiliki cash flow yang baik. Perusahaan yang mampu membagikan dividen tinggi mengindikasikan bahwa suatu perusahaan mampu menghasilkan operasi yang maksimal, sehingga dapat meningkatkan laba bersih.
Sebaliknya, perusahaan yang tidak mampu membagikan dividen, khususnya dalam perioda waktu yang cukup panjang, dapat mengindikasikan bahwa operasi perusahaan sedang bermasalah, sehingga dapat memengaruhi kemampuan perusahaan dalam membagikan dividen. Artinya, perusahaan dengan tingkat cash flow yang buruk tidak akan mampu meniru perusahaan dengan memiliki tingkat cash flow yang baik untuk membayar dividen.
Hal ini juga didukung oleh teori sinyal seperti yang dikemukakan oleh Bhattcharya Demikian juga ketika perusahaan membagikan dividen yang terlalu tinggi, hal ini seharusnya dapat memberikan kandungan informasi tertentu bagi investor. Namun demikian, dalam implikasinya banyak investor yang tidak memberikan reaksi terhadap dividen tinggi dan dividen rendah. Ada pula investor yang justru memberikan reaksi negatif terhadap dividen tinggi dan bereaksi positif terhadap dividen rendah.
Berdasarkan hasil pembahasan, maka dapat disimpulkan bahwa pembayaran dividen untuk memberikan sinyal dalam menyiratkan informasi ke pasar, ternyata dapat menjadi sebuah sinyal yang membingungkan, sehingga investor dapat memberikan reaksi yang berbeda-beda.
Reaksi investor yang berbeda-beda disebabkan karena investor memiliki pandangan yang berbeda mengenai kandungan informasi dari dividen itu sendiri.
Investor yang menyukai pembayaran dividen tinggi menunjukkan bahwa dividen mengandung sinyal dan kandungan informasi positif bagi investor, karena investor menganggap bahwa kenaikan pembayaran dividen mengindikasikan bahwa prospek perusahaan pada masa mendatang akan lebih baik. Investor memiliki keyakinan bahwa perusahaan yang meningkatkan pembayaran dividen merupakan perusahaan yang memiliki arus kas yang memadai, karena pembayaran dividen tidak dapat dilakukan oleh perusahaan dengan arus kas yang buruk.
Investor menganggap bahwa pengumuman dividen merupakan sinyal yang lebih kuat daripada pengumuman lainnya, seperti saham bonus. Namun, sebagian golongan investor dapat memberikan reaksi negatif terhadap pembayaran dividen tinggi dan bereaksi positif terhadap dividen rendah.
Investor beranggapan bahwa perusahaan yang membagikan dividen tinggi akan mengurangi jumlah saldo laba secara signifikan, sehingga akan menghambat pertumbuhan perusahaan pada masa mendatang, sehingga dividen tinggi dianggap sebagai sinyal yang buruk. Pembayaran dividen ternyata juga tidak memberikan kandungan informasi ke pasar. Hal tersebut dikarenakan pengumuman dividen tidak mengandung muatan informasi information content bagi investor.
Investor menganggap bahwa dividen tidak dapat meningkatkan nilai perusahaan, sehingga investor bersikap indiferen terhadap pembayaran dividen. Investor akan menggunakan informasi-informasi yang berasal dari luar kandungan informasi dividen, seperti kemampuan perusahaan meminmalkan risiko bisnisnya untuk menilai prospek perusahaan.
Saat dividen dianggap tidak memiliki kandungan informasi, investor justru menggunakan informasi aksi korporasi seperti pengumuman saham bonus untuk menilai prospek perusahaan, walaupun tidak semua investor memberikan reaksi sama terhadap pengumuman saham bonus.
Hal tersebut mengindikasikan bahwa munculnya dividend signaling hypotesis yang menyatakan bahwa dividen mampu memberikan kandungan informasi ternyata tidak sepenuhnya terbukti di Indonesia, sehingga dapat dikatakan bahwa sinyal dividen saat ini masih menjadi teka-teki, walaupun seharusnya dividen tinggi maupun dividen rendah memiliki kandungan informasi yang berguna bagi investor.
Kontroversi dividen masih terjadi karena setiap investor memiliki pandangan dan preferensi yang berbeda terhadap kandungan informasi dividen, sehingga hal tersebut dapat mengaburkan kandungan informasi dari kebijakan dividen yang seharusnya mampu menyiratkan informasi ke pasar. Adiati, A. Jurnal Bisnis dan Manajemen , 6 2 , Anindhita, G. Universitas Diponegoro.
Ardiansyah, F. Universitas Brawijaya. Bhattacharya, S. Bell Journal of Economics, Brigham, E. Dasar-dasar Manajemen Keuangan. Edisi Jakarta: Salemba Empat. Fadah, I. Jurnal Keuangan dan Perbankan , 14 3 , Fauzi, F. Universitas Islam Negeri Syarif Hidayatullah. Gordon, M. Optimal Investment and Financing Policy. Journal of Finance , Jensen, M.
American Economic Review , 76 2 , Lintner, J. Review of Economics and Statistic, JAAI, 10 2 , Miller, M. Dividend Policy, Growth and Valuation of Shares. Journal of Business. Mirdah, S. Natasya, L. Kandungan Informasi Pengumuman Saham Bonus. Jurnal Keuangan dan Perbankan, 17 3 , Rismanto, Y. Universitas Indonesia. Sawir, A. Kebijakan Pendanaan dan Restrukturisasi Perusahaan. Serang, E. Siaputra, L. Jurnal Akuntansi dan Keuangan , 8 1.
Suastina, W. Universitas Hasanuddin. Sularso, R. Jurnal Akuntansi dan Keuangan, 5 1. Maksimalkan kekuatan tablet atau perangkat 2-in-1 dengan aplikasi yang dioptimalkan. Hanya dengan Rp Aplikasi untuk tablet dan perangkat 2-in-1 Tampilkan semua Gulir, gambar, dan ketuk dengan jari atau pena.
Adobe Photoshop Elements Rp1. Aplikasi gratis teratas Tampilkan semua. WhatsApp Desktop Gratis. Telegram Desktop Gratis. Netflix Gratis. Instagram Gratis. TikTok Gratis. Spotify Music Gratis. Pemindaian Windows Gratis. LINE Gratis. Xbox Gratis. Tampilkan semua. Aplikasi berbayar teratas Tampilkan semua. TaskbarX Rp Affinity Designer Rp Affinity Photo Rp Hemat Rp
0コメント